Medicatie bij depressie

Wanneer kunnen antidepressiva werken?

In eerste instantie is het van belang een goede diagnose te stellen. Heb je een sombere stemming, dan is dat nog geen depressie. Een depressie heeft specifieke kenmerken. Daarnaast moet ook aandacht geschonken worden aan de ernst van de klachten.

Bij een ernstige depressie heb je meer klachten, die ook veel intenser zijn. Je ervaart sterke beperkingen in het omgaan met anderen, in het functioneren op je werk of in je thuissituatie. Je voelt je triest, hopeloos of leeg. Deze gevoelens houden lange tijd aan, zonder 'opklaringen' tussendoor. Vaak zijn er bijkomende angstklachten aanwezig of zelfmoordgedachten. Soms kunnen er psychotische symptomen zijn.

Antidepressiva zijn vooral werkzaam bij deze ernstige depressies. Ze helpen bij de helft tot twee derde van ernstig depressieve mensen. Vaak leiden ze slechts tot een gedeeltelijk herstel. Het is aan te raden om de behandeling met antidepressiva te combineren met een vorm van persoonlijke begeleiding of psychotherapie.

Het behandelen van een depressie betekent niet dat er systematisch een antidepressivum moet worden opgestart. Bij milde depressieve klachten geniet een niet-medicamenteuze aanpak de voorkeur.

Antidepressiva worden soms ook gebruikt bij mensen met angststoornissen of dwangstoornissen, eetstoornissen, impulscontrolestoornissen en pijnproblemen, zelfs wanneer er geen depressieve klachten zijn.

Hoe werken antidepressiva?

Hoe antidepressiva precies inwerken op de depressieve stemming is eigenlijk niet helemaal bekend. Maar het gemeenschappelijke aangrijpingspunt is dat ze de werking van neurotransmitters in de hersenen beïnvloeden. Daarnaast hebben ze ook een onrechtstreeks effect op het 'stressresponssysteem'.
Meer over de werking van antidepressiva in de hersenen

Antidepressiva hebben niet onmiddellijk effect op de depressieve klachten. Het gunstig effect van een antidepressivum treedt op na gemiddeld een 6-tal weken. Het draagt bij aan de opklaring van depressieve klachten op drie gebieden:

• emotioneel, door het verminderen van somberheid,
• verstandelijk functioneren, door aandacht en concentratie te verbeteren,
• lichamelijke klachten door het normaliseren van de eetlust en het slaappatroon.

De keuze om een antidepressivum op te starten gebeurt door je huisarts of psychiater in samenspraak met jou. Er moet nagekeken worden of er een goede indicatie is (ernstige depressie) en of er geen tegenindicaties zijn, zoals lever- of nieraandoeningen, hartritmeproblemen, schildklierproblemen of tekorten in het bloed. Ook het gebruik van geneesmiddelen die depressieve klachten kunnen veroorzaken moet worden uitgesloten.
Meer over de soorten antidepressiva en de dosering

Mogelijke bijwerkingen

Het opstarten van de medicatie kan bij sommige mensen nevenwerkingen veroorzaken, zoals: maagklachten, hoofdpijn of sufheid. Meestal zijn deze van voorbijgaande aard. Wanneer de nevenwerkingen aanhouden of te veel last bezorgen moet soms worden overgeschakeld naar een andere dosering of zelfs een ander antidepressivum.
Meer over de bijwerkingen van antidepressiva

Combinatie met andere medicatie

Voor de behandeling van sommige symptomen is het soms zinvol om tijdelijk andere medicatie te combineren met antidepressiva.

Voor angstklachten en slaapproblemen worden soms benzodiazepines gecombineerd gedurende korte tijd. Het is belangrijk deze niet lang te nemen, omdat ze verslavend zijn en gewenning veroorzaken.

Indien er onvoldoende resultaat is van het antidepressivum worden soms andere geneesmiddelen ingezet om het effect van het antidepressivum te versterken. Dit kan met een lage dosis antipsychoticum, of er wordt een tweede antidepressivum opgestart. Dit gebeurt best door een psychiater. Wanneer verschillende geneesmiddelen gecombineerd worden, is de kans op bijwerkingen groter. Een goede opvolging is essentiëel.

Overzicht antidepressiva behandeling

De eerste fase van een behandeling met antidepressiva neemt een 3-tal maanden in beslag. Bij een gunstige evolutie klaren je klachten op en verbetert je stemming. Tijdens de tweede fase neem je de medicatie best nog verder gedurende een 6-tal maanden.

Bij herstel volgt dan een periode van geleidelijke afbouw, gespreid over een aantal weken. Indien de medicatie te snel zou worden gestopt dan is er een verhoogd risico op herval. Bij plots stoppen of te snelle afbouw kan je immers last krijgen van ontwenningsverschijnselen, zoals: griepachtige klachten, maag- en darmklachten, evenwichtsproblemen, en onrust.

Is er onvoldoende herstel, dan wordt de medicatie best opnieuw bekeken. Wanneer er sprake is van 'recidiverende depressies' (= terugkerende depressies), dan kan een 'onderhoudsbehandeling' ingesteld worden om herval te voorkomen.

Geen wondermiddel

Antidepressiva kunnen vaak een gunstig effect hebben als je depressie ernstig is. Maar toch kan enkel medicatie niet alles oplossen. Het is belangrijk dat je ondertussen – bijvoorbeeld via een begeleiding of psychotherapie - aandacht besteed aan factoren die een rol speelden bij het ontstaan van de depressie. Vaak moet je dan op zoek naar manieren om een nieuw evenwicht te vinden in je leven. Hoe zal je omgaan met stressfactoren? Hoe zal je voldoende ontspanning nemen?
Lees meer bij psychologische begeleiding | andere hulpbronnen | levensstijl