Perinatale depressie en angst

De perinatale periode = de periode van zwangerschap tot wanneer de baby 1 jaar is.

Tijdens de perinatale periode ondervindt 1 op 5 vrouwen emotionele klachten. Deze klachten kunnen variëren van milde tot ernstige depressieve en/of angstige klachten. Soms ook tot de ernstige postpartumpsychose.

De klachten mogen niet verward worden met de veel voorkomende 'baby blues'. Dit is een kortdurende periode van stemmingswisselingen, overemotioneel gedrag met huilbuien, angst en spanningsklachten, slapeloosheid en prikkelbaarheid. Het ervaren van meer stemmingswisselingen dan anders is normaal en kan een 2-tal weken duren.

Wanneer de stemmingswisselingen echter niet overgaan binnen de 2 weken na de bevalling, maar verergeren of maandenlang aanhouden, dan spreekt men van een postnatale depressie.

Naast de moeder kan ook de vader een pre- of postnatale depressie doormaken. Ongeveer 1 op 10 vaders ontwikkelt een depressie voor of na de geboorte.

Depressie? Test jezelf!

Perinatale zelfhulp

 

Klachten of 'symptomen'

Depressieve en angstklachten kunnen reeds aanwezig zijn vóór de zwangerschap of ontstaan tijdens de zwangerschap en in de periode tot één jaar na de bevalling. Ze ontstaan door een combinatie van biologische, sociale en psychische factoren.

De klachten zijn hetzelfde als die van een depressie of angststoornis in een andere levensfase, maar de komst van een baby kan een ouder kwetsbaarder maken voor het ontwikkelen van psychische gezondheidsproblemen. Zo is er een hoger voorkomen van angstklachten tijdens de perinatale periode en een hogere kans op het ontstaan van een eerste depressieve episode in de postnatale periode.

Hoofdkenmerken perinatale depressie:
Alle onderstaande klachten houden langer aan dan 2 weken.

• Een sombere stemming en neerslachtig gevoel.
• Verminderde interesse en plezier in het leven.

Andere symptomen:

• Een futloos gevoel en gebrek aan energie.
• Moeilijk inslapen, vaak wakker worden of juist een extreme slaapbehoefte.
• Gebrek aan eetlust of overdreven eetlust.
• Minder zorg dragen voor jezelf.
• Schuldgevoelens, onzekerheid of gevoelens van waardeloosheid.
• Concentratie-, aandachts- of geheugenproblemen.
• Prikkelbaarheid.
• Huilbuien.
• Algemene klachten zoals hoofdpijn, duizeligheid en misselijkheid.
• Gedachten rond dood en zelfmoord.

De aard van de emotionele klachten kan verschillend zijn bij verschillende personen. Sommigen voelen zich somber en hebben voortdurend negatieve gedachten. Anderen merken dat ze niet meer kunnen genieten van activiteiten, die ze anders wel aangenaam vinden.

De somberheid en futloosheid die je tijdens een perinatale depressie ervaart, staat in schril contrast met de verwachte 'roze wolk'. Vaak is er sprake van schaamte- en schuldgevoelens, omdat je denkt dat deze negatieve gevoelens niet bij het ouderschap horen. Toch is het heel belangrijk om te accepteren dat je niet de enige bent met een perinatale depressie. Het voelt niet zoals je zou willen, maar het is niet jouw schuld.

In de perinatale periode kan een depressie echter over het hoofd gezien worden, omdat sommige klachten – zoals slecht slapen, geen zin hebben om te eten of zich uitgeput voelen – verkeerdelijk worden toegeschreven aan de zwangerschap of het mama worden.

Vrouwen met een bipolaire stoornis in de voorgeschiedenis hebben een hoger risico op het ontwikkelen van een postpartumpsychose.

Behandeling

Vermits de klachten tijdens de perinatale periode op zich niet anders zijn, verschilt de behandeling van depressieve klachten in principe ook niet van de behandeling in andere levensfasen.

Een uitzondering hierop is dat bij moeders enkel relatief veilige medicatie voor haar en de baby mag voorgeschreven worden. Het afwegen van de voor- en nadelen van het al dan niet nemen van medicatie tijdens de zwangerschap en de borstvoeding vraagt een nauw overleg met je behandelaars.

Daarnaast vraagt de zorg voor jouw psychisch welzijn een snellere tussenkomst omwille van het mogelijke effect van jouw psychische klachten op de ontwikkeling van je foetus of baby en de zorg voor je baby en andere gezinsleden. De psychotherapeutische behandeling richt zich grotendeels op thema’s die verbonden zijn aan het ouderschap en de relatie met je kind. Het krijgen van een kind is de start van een nieuwe fase in je leven. Het biedt vele kansen, maar stelt je tegelijk bloot aan grote veranderingen en kan je kwetsbaar maken rond bepaalde thema’s.

De gevoelens die nu ontlokt worden, kunnen ook te maken hebben met ervaringen uit het verleden. Ouders kijken namelijk vaak terug naar hun eigen kinderjaren en herbeleven fijne of minder fijne ervaringen uit hun eigen kindertijd. Het krijgen van een kind biedt een kans om oude, onopgeloste conflicten te verwerken.

Jij en je omgeving

Mentale problemen in de perinatale periode raken ook het gezin en de ruimere omgeving. Het is normaal dat naasten vragen hebben zoals ‘Hoe kan ik reageren?’ en met gemengde gevoelens te kampen krijgen.
Daarom enkele tips voor partners en anderen:

• Het is goed om al voor de bevalling met je partner in gesprek te gaan over de nakende bevalling. Jullie zullen rekening moeten houden met de hernieuwde taakverdeling.
• Bij een perinatale depressie is het belangrijk om de depressieve gevoelens serieus te nemen. Toon begrip en medeleven. De bereidheid om echt te luisteren naar de persoon met een perinatale depressie is van belang.
• Overleg welk deel van de zorg voor de baby en voor het huishouden kan overgenomen worden.
• Ondersteun de band tussen de ouder met een postnatale depressie en de baby, maar breng ook zelf zoveel mogelijk tijd door met de baby (en de andere kinderen).
• Als partner is het cruciaal om ook zelf steun van familie en vrienden te vragen of te aanvaarden als het te veel wordt.
• Zorg ervoor dat hij/zij tijd kan nemen voor zichzelf, maar plan ook voldoende tijd in voor jezelf zodat je op adem kan komen.
• Stel gerust en forceer niets: het is niet zijn/haar fout dat hij/zij zich nu zo voelt. Daarnaast leer je als ouder met vallen en opstaan.
• Spoor aan om regelmatig en gezond te eten, voldoende te bewegen, een goed slaapritme in te bouwen, enz.
• Probeer uitbarstingen niet persoonlijk te nemen.
• Als je je zorgen maakt, bepreek je zorgen met iemand die je goed kent en vertrouwt. Of zoek professionele hulp bij je huisarts, psycholoog of psychiater.

Meer info

Meer info over perinatale psychische klachten (symptomen, getuigenissen, tips, veel gestelde vragen en contactinfo voor behandeling) op:
www.wolkinmijnhoofd.be