Depressie en het stressresponssysteem
Ontregeling van het 'stressresponssysteem' kan op de lange duur tot een depressie leiden.
Wat is het stressresponssysteem?
Het is het alarmsysteem van ons lichaam dat automatisch in werking treedt wanneer er 'gevaar' dreigt of wanneer je onder druk komt te staan (stress). Er komen hormonen vrij zoals adrenaline en cortisol. Adrenaline zorgt voor een verhoging van de hartslag en bloeddruk en een versnelling van de ademhaling. Cortisol zorgt er onder andere voor dat de suikerspiegel stijgt en er dus meer energie beschikbaar komt voor hersenen en spieren.
Er kan ook een tegenovergestelde reactie optreden waarbij endorfines ervoor zorgen dat je verdoofd geraakt en passief wordt.
De activiteit van het stressresponssysteem staat ook bekend als de 'fight, flight or freeze response' (de vecht-, vlucht- of bevriezingsreactie).
Het is eigenlijk een verdedigingssysteem dat ons sinds de oertijd helpt om te overleven wanneer er gevaar dreigt. Lees meer
Ontregeling van het stressresponssysteem
Het stressresponssysteem zet ons dus eigenlijk in een alarmfase. We staan klaar om te vechten of te vluchten. Dit oude verdedigingssysteem treedt ook in werking wanneer we stress of druk ervaren. Zelfs als hier geen lichamelijke bedreiging aan te pas komt.
Soms kan je jezelf onder druk zetten, zonder dat er een directe aanleiding toe is in je omgeving. Het gaat dan om 'interne stress'. Je maakt je zorgen om iets wat zou kunnen mislopen of om iets wat misgelopen is. Je twijfelt aan jezelf of je veroordeelt jezelf omdat je niet aan strenge eisen kan beantwoorden...
Het stressresponssysteem regelt normaal zichzelf. Het zorgt er na enige tijd voor dat de hormoonspiegels terug dalen en dat het lichaam terugkeert naar een rusttoestand.
Maar als stressfactoren binnen je leven altijd aanwezig zijn, zodat je constant gespannen of nerveus bent, dan blijft die oorspronkelijke vecht-of-vlucht reactie 'ingeschakeld'. Er ontstaat een ontregeling van het stressresponssysteem. Dat leidt uiteindelijk tot overspannenheid, lichamelijke klachten, uitputting en soms tot... depressie.
Een andere vorm van ontregeling
Hierboven hadden we het over het stressresponssysteem dat 'op hol slaat', wat uiteindelijk tot uitputting en mogelijk tot depressie kan leiden. Naast de vecht-of-vlucht respons, eigen aan ons automatische verdedigingssysteem, bestaat er echter ook zoiets als 'bevriezing'. Een situatie is zo overweldigend dat je als het ware 'bevriest' of 'verstijft' of 'verlamt'.
Je kan letterlijk verlamd worden door angst of spanning. Je staat dan als het ware 'aan de grond genageld'. In dat geval zal je bijvoorbeeld niet of nauwelijks reageren wanneer je fysiek aangevallen wordt. Of je klapt helemaal dicht bij een onterechte beschuldiging. Of je verzet je niet tijdens een verkrachting. Het meemaken van dergelijke situaties kan achteraf aanleiding zijn tot schuldgevoelens. Je vraagt je af waarom je niets deed om je te verdedigen. Of waarom je niet probeerde te vluchten.
Maar 'bevriezen' ('freezing') is niet iets waar je voor kiest. Het is een automatische reactie waar je geen controle over hebt.
Soms kan de bevriezingsreactie blijven aanhouden, terwijl ze niet meer nodig is. Deze ontregeling kan uiteindelijk ook tot depressie leiden.
