Vooraf

Er is een ruime schemerzone tussen 'klassieke behandelvormen' en 'alternatieve geneeswijzen'. Vaak is er ook discussie over tot welke groep een bepaalde aanpak behoort. Het doel is echter altijd hetzelfde: verminderen van psychische klachten en het bijdragen aan herstel.

Het belangrijkste verschil met klassieke behandeling, is dat een alternatieve therapie ook door niet-artsen of niet-psychologen kan worden uitgevoerd. Doorgaans is er minder wetenschappelijk onderzoek verricht bij alternatieve hulpvormen, wat echter niet betekent dat ze daarom niet waardevol kunnen zijn...

Hoe dan ook, de belangrijkste eerste stap die je kan zetten bij depressieve klachten is naar je huisarts gaan.

Indien je te maken hebt met een vitale depressie of een depressie met psychotische kenmerken, dan is het aan te raden om zeker een vorm van klassieke behandeling te volgen. Deze kan dan eventueel wel aangevuld worden met alternatieve hulpvormen.

Het is in elk geval belangrijk dat de verschillende vormen van therapie en begeleiding goed bij jou en op elkaar aansluiten. De hulpverleners overleggen ook best met elkaar én met jou om zo een tot een samenhangende aanpak te komen.

Hieronder geven we een (onvolledig) overzicht van hulpbronnen die verdienstelijk bleken bij herstel van depressie.

1. Lichaamsgerichte methodes
2. Mindfulness en meditatie
3. Creatieve methodes
4. Kruiden en voedingssupplementen
5. Lichttherapie
6. Bibliotherapie
7. Zelfhulpgroepen
8. Andere

Lichaamsgerichte methodes

Lichaamsgerichte methodes kunnen helpend zijn, vooral als je de neiging hebt vanuit je verstand te leven en het contact met je belevings- en gevoelswereld kwijt bent. In dat geval ben je vaak vooral bezig met 'hoe je zou moeten zijn'. Mogelijk verlies je jezelf in eindeloos piekeren.

Yoga

Uit onderzoek blijkt dat regelmatig bewegen helpt om je minder depressief te voelen. Yoga is een specifieke vorm van beweging. Tijdens yoga oefeningen ga je bewust spieren spannen en ontspannen en bewuster ademhalen. Dit zou de ontlading van stress bevorderen en je meer tot rust brengen.

Je krijgt terug contact met je lichaam zonder je daar 'prestaties' voor moet leveren. Eén van de uitgangspunten van yoga is immers dat je het niet goed of fout kan doen. Op zijn beurt kan dit helpen om geleidelijk minder te gaan oordelen over jezelf.

Volgens een meta-studie van de Universiteit van Twente (2013) blijken er aanwijzingen te zijn dat yoga de mate van depressie kan doen verminderen. Daarnaast kan het preventief toegepast worden en kan het een aanvulling zijn bij een klassieke behandeling.

Dans- en bewegingstherapie

Als je je manier van bewegen verandert via bijvoorbeeld expressief dansen, dan heeft dat vaak een effect op je beleving, je gevoelens en je gedachten. Voor sommige mensen kan het dansen ook helpen om nadien een beter gesprek te hebben met de therapeut. Je kan je anders gaan uiten in een gesprek of beter omgaan met je problemen. Dans- en bewegingstherapie blijkt dus te helpen bij depressie en wordt soms gecombineerd met psychologische begeleiding.

Massagetherapie

Massagetherapie zorgt onrechtstreeks voor chemische veranderingen in de hersenen die relaxatie, kalmte en gevoelens van welbehagen bevorderen. Het blijkt ook de stresshormonen (adrenaline, cortisol,…), die depressieve klachten kunnen uitlokken te verminderen. Er is bewijs dat massagetherapie werkt, vooral bij kinderen, jongeren en zwangere vrouwen.

Mindfulness en meditatie

Mindfulness is voortgekomen uit de Oosterse meditatietraditie. De letterlijke vertaling van het woord 'mindfulness' is 'oplettendheid'. Het is een vaardigheid die je kan aanleren. Het gaat erom op een 'niet-oordelende manier aandacht te hebben voor wat er in het huidige moment gebeurt'.

Als je depressief bent dan kan je uitermate gefixeerd zijn op negatieve gedachten over jezelf en de rest van de wereld. Mindfulness kan dan helpen om meer afstand te nemen van dergelijke denkpatronen. Onrechtstreeks kan het je helpen om rustiger te worden, hoewel dit geen doel op zich is.

Sommige psychotherapeuten gebruiken mindfulness technieken binnen hun therapie. Anderen verwijzen hiervoor naar een deskundige trainer of een groepsaanbod terzake.

Wetenschappelijk onderzoek, onder andere met hersenscans, toont aan dat mindfulness inderdaad een gunstig effect kan hebben op allerlei psychische klachten. Zo ook bij depressie en angst. Het zou eveneens werkzaam zijn bij het voorkomen van herval in depressie.

Mindfulness is echter geen wondermiddel dat voor alle psychische problemen zal werken. Het is ook niet voor iedereen en op elk moment geschikt.

Op 'Vaardig leven' vind je heel wat ervaringsgerichte oefeningen rond mindfulness, maar ook rond andere vaardigheden: www.vaardigleven.be

Creatieve methodes

Soms kan je het gevoel hebben dat er dingen in je binnenste leven die naar buiten willen komen, maar waar je (nog) geen woorden voor vindt. Creatieve bezigheden kunnen dan waardevol voor je zijn. Al is het maar om op een 'veilige' manier actief bezig te zijn. Het kan ook rust brengen wanneer je een 'chaos in je hoofd' ervaart.

In sommige gevallen kan creatieve therapie ook deel uitmaken van een klassieke behandeling. Deze combinatie wordt vaak toepgepast in dagcentra of tijdens een opname in een psychiatrische kliniek.

Kruiden en voedingssupplementen

Sint-Janskruid

Bij lichte tot matige vormen van niet-vitale depressie blijkt sint-janskruid een positief effect te hebben. Dit werd zelfs aangetoond via enkele wetenschappelijke studies.

Bij andere vormen van depressie is het echter niet aangewezen. Ook kan het een negatieve invloed hebben op de werking van sommige medicatie, waaronder antidepressiva en anticonceptiva. Neem sint-janskruid daarom niet samen met andere medicatie, zonder dit met je arts te bespreken.

SAMe

S-adenosylmethionine of SAMe is een lichaamseigen stof die als een voedingssupplement kan ingenomen worden. Het wordt best enkel gebruikt in samenspraak met je arts. Het wordt ontraden wanneer je depressieve klachten deel uitmaken van een bipolaire stoornis, omdat het een manische fase kan uitlokken.

Omega-3

Volgens een aantal onderzoeken zouden Omega-3 vetzuren (visolie) een preventieve werking hebben voor depressie en bij een al aanwezige depressie de symptomen doen verminderen. De beste resultaten worden behaald in combinatie met antidepressiva.

Lichttherapie

Lichttherapie is enkel aangewezen bij een seizoensgebonden depressie, die vooral voorkomt in herfst of winter en weer verdwijnt in de lente en zomer. Lichttherapie houdt in dat je gedurende een korte periode dagelijks – meestal in de ochtend - voor een sterke lichtbron gaat zitten. Dit gedurende ongeveer een half uur (afhankelijk van lichtsterkte). Er bestaan hiervoor speciaal ontworpen lampen.

Lichttherapie wordt afgeraden als je bepaalde geneesmiddelen (zoals sommige antidepressiva, neuroleptica en een aantal antibiotica) gebruikt. Je bespreekt dit dus best met je arts.

Bibliotherapie

Dit is een vorm van therapie waarbij zelfhulpboeken of ander geschreven materiaal gebruikt wordt. Zo krijg je informatie over depressie, samen met een aantal oefeningen of opdrachten die je kan uitvoeren. Vaak zijn dergelijk boeken gebaseerd op principes uit de cognitieve gedragstherapie.

Uit onderzoek is al vaak gebleken dat bibliotherapie kan helpen bij depressie, zeker als het op advies van een professionele hulpverlener gebeurt. Al was het maar om mee een keuze te maken tussen de vele zelfhulpboeken die er zijn.  De kwaliteit ervan kan immers sterk wisselen.

Onderzoek liet echter ook zien dat het soms mis kan gaan. Zelfhulpboeken die zeer uitgebreid ingaan op alle mogelijke oorzaken en gevolgen van depressie kunnen bij sommige mensen averechts werken. Vooral als je reeds een sterke neiging hebt om alles met je verstand te willen verklaren en snel vervalt in overmatig piekeren.

Zelfhulpgroepen

Je kan er behoefte aan hebben om contact te hebben met lotgenoten, wanneer je op zoek bent naar (h)erkenning en het delen van ervaringen. In dat geval kunnen zelfhulpgroepen als positief ervaren worden. Er zijn ook internetfora waarvoor je hier terecht kunt.

De behoefte aan contact met lotgenoten is vaak slechts tijdelijk. Sommigen hebben er helemaal geen behoefte aan en ervaren het eerder als belastend.

Uit onderzoek bij online zelfhulpgroepen kwam tot uiting dat ze ook een negatief effect kunnen hebben, zeker wanneer ze niet begeleid worden. Het resultaat is dan vaak een opbod van klachten en het versterken van elkaars negatieve zelfbeeld.

Meer op Trefpunt Zelfhulp

Andere

Assistentie van dieren

Sinds enkele jaren worden er dieren ingezet om mensen met psychische problemen te helpen. Het kan dan gaan om de aanschaf van een huisdier of om een specifieke therapeutische techniek (de zogenaamde 'animal-assisted therapy'). Als je depressief bent zou dit een positief effect kunnen hebben op je stemming, angstgevoelens, lichamelijk bewegen, zelfvertrouwen en zelfaanvaarding.

Er zijn al een aantal onderzoeken verricht rond dierondersteunde therapie. Hierbij wordt het contact met een dier actief ingezet in een behandelproces. Enerzijds vermelden deze onderzoeken doorgaans gunstige resultaten. Anderzijds is er heel wat kritiek op de methodes waarmee deze onderzoeken gevoerd zijn...